Νίκος Μαμαγκάκης – Ρεμπετόριο (variations για σόλο κιθάρα)

Όπως έλεγα σε ένα εισαγωγικό σημείωμα για τον νέο ιστότοπο του Νίκου Μαμαγκάκη «… ανήκει σε εκείνη την κατηγορία συνθετών που  δε χρειάζεται περαιτέρω συστάσεις. Με μουσικό έργο που ξεπερνά τον μισό αιώνα και συνθέσεις που σχετίζονται με πολλά είδη μουσικής, είναι πολύ μεγάλος ο αριθμός από μουσικές και τραγούδια του που έχουμε αγαπήσει και έχουμε τραγουδήσει όλοι». Ο όγκος του ηχογραφημένου υλικού είναι τεράστιος και φυσικά πολύ αξιόλογος.

Ένα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι  εργασίας βρίσκεται στις παραγωγές της δικής του βιομηχανίας μουσικής – απεχθάνεται τη λέξη εταιρεία – ενός δικού του label για να κυκλοφορεί αποκλειστικά και μόνο δικές του μουσικές δημιουργίες. Μέχρι αυτή τη στιγμή 51(!) ψηφιακοί δίσκοι βρίσκονται στον κατάλογο του label «Ιδαία» (η Κρήτη πάντοτε παρούσα) ο οποίος εμπλουτίζεται συνέχεια από τον ακούραστο συνθέτη. 

 Η δισκογραφική σχέση του Μαμαγκάκη με την κιθάρα ξεκίνησε πολύ νωρίς, ήδη από το 1966, οπότε και κυκλοφορεί αυτό το σπουδαίο κιθαριστικό έργο, «Η εκδρομή», η μουσική δηλαδή για την ομότιτλη ταινία του Τάκη Κανελλόπουλου. Από τότε έχει γράψει πανέμορφα κιθαριστικά κομμάτια, είτε για σόλο κιθάρα είτε για φωνή και κιθάρα, όπως τα πέντε θεατρικά τραγούδια με τον Τάση Χριστογιαννόπουλο που βρίσκονται στον «Κύκλο με την κιμωλία», στη νέα του μορφή. Το «Ρεμπετόριο για σόλο κιθάρα» είναι ένας από τους πιο πρόσφατους δίσκους του. 

Ευφάνταστος και περιγραφικός ο τίτλος του «…τα λέει όλα, όμως από μουσικολογικής απόψεως δεν υπάρχουν πολλά να αναλύσει κανείς για το έργο αυτό. Υπάγεται στην κατηγορία των αυστηρά δομημένων παραλλαγών» γράφει ο ίδιος ο συνθέτης στο εισαγωγικό σημείωμα του δίσκου. «Το Ρεμπετόριο έχει όλες τις βαθειά ριζωμένες μνήμες μου γύρω από το μεγάλο αυτό νεοελληνικό πολιτιστικό γεγονός (Ρεμπέτικο) μα πάνω απ’ όλα έχει να κάνει με τις εμπειρίες μου και τα βιώματά μου από μια γενιά πέντε νεαρών ρεμπέτηδων που ξεκίνησαν από κιθαριστές και έγιναν μπουζουξήδες και συγκεκριμένα αναφέρω τον Μανώλη Χιώτη, τον Γιάννη Τατασόπουλο, τον Δημήτρη Στεργίου (τον μυθικό Μπέμπη), τον Λεμονόπουλο και τον ρεμπέτη Κατσαρό. Αυτοί οι αρχάγγελοι βιρτουόζοι, 100% φυσικά ταλέντα, με είχαν μαγέψει με την εκπληκτική μουσικότητά τους και τη δαιμονισμένη δεξιοτεχνία τους. Σ’ αυτούς άλλωστε είναι αφιερωμένο το έργο αυτό».

Δια χειρός λοιπόν Μαμαγκάκη έχουμε και το ιστορικό πλαίσιο του δίσκο αλλά και μια σαφέστατη μουσικολογική περιγραφή: ανήκει στις παραλλαγές, όπως λέει ο τίτλος του και ο συνθέτης, δηλαδή σε διαφορετικές εκδοχές ενός βασικού θέματος το οποίο ανάλογα με την τεχνική και την έμπνευση του συνθέτη δίνει ποικίλα αποτελέσματα. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει για τον κιθαριστή Χρυσόστομο Καραντωνίου.  Σταθερός συνεργάτης του Νίκου Μαμαγκάκη για αρκετά χρόνια, με παρουσίες σε δίσκους και ζωντανές εμφανίσεις – γράφει και ο ίδιος τραγούδια -  είναι ένας πραγματικά ικανότατος εκτελεστής ο οποίος ανταπεξέρχεται εξαιρετικά στα ιδιαιτέρως απαιτητικά έργα του συνθέτη. Ο ίδιος ο Μαμαγκάκης τον χαρακτηρίζει «φυσικό μουσικό ταλέντο και μάλιστα επιδεικτικό εξέλιξης…»

Αυτό το ταλέντο του Χρυσόστομου Καραντωνίου συμβάλλει αποφασιστικά στο αποτέλεσμα του δίσκου, αφού το έργο είναι γραμμένο για μια μόνο κιθάρα. Πρέπει να τονίσω και πάλι ότι δεν αναφερόμαστε εδώ σε κιθάρα παιγμένη με πένα σε ακούσματα κοντά στο ρεμπέτικο παίξιμο. Με αφορμή τα ρεμπέτικα, δομούνται μελωδίες και εξελίξεις μελωδιών οι οποίες συνδυάζουν τον κλασικό τρόπο γραφής και εκτέλεσης του οργάνου με ρεμπέτικα ηχοχρώματα. Οι ονομασίες ανάλογες: Mαμάγκικο(!), Αλήτικο, Μόρτικο, Ασίκικο, Αναρχικό, Εωθινόν κ.α. 

                     (Νίκος Μαμαγκάκης)                   (Χρυσόστομος Καραντωνίου)

Οι παρτιτούρες του έργου κυκλοφορούν από την «Ιδαία».

Ιστότοπος του συνθέτη: http://mamangakis.weebly.com/